utbol tarihindeki en enteresan
yükseliş öykülerinden birisi-
nin kahramanı olarak nite- le-
yebileceğimiz Ştefan Kovacs,
aynı zamanda Balkanların ye-
tiştirdiği en önemli teknik
adamlardan biri olmasıyla da
dikkat çekiyor. Yalnız Ko-
vacs’ın bir de şanssızlığı var ki
o da kariyerinin en büyük ba-
şarılarını yaşadığı Ajax’ta, fut-
bol tarihinin en büyük teknik
adamlarından Rinus Mic-
hels’in halefi olarak görev
yapmış olması… Öyle ki Ko-
vacs, Ajax’aMichels’ten daha
fazla Avrupa şampiyonluğu
kazandırmış olmasına karşın
yine deMichels’in gölgesinden
kurtulmayı başaramamış ve
hak ettiğine kıyasla çok daha
az övgü alabilmiştir.
2 Ekim 1920’de Romanya’nın
Temeşvar kentinde doğan Ko-
vacs, futbolcu bir aileden geli-
yordu. Kendisinden dokuz yaş
büyük olan ağabeyi Nicolae,
RomanyaMillî Takımı’nın er-
ken dönemlerinde kadroda
kendisine sıklıkla yer bulan bir
isimdi. Hatta Nicolae Kovacs,
1930’da Uruguay’da düzenle-
nen ilk Dünya Kupası’n- da da
Romanya adına forma giymiş
(üstelik Romanya, o turnuvaya
Avrupa’dan katılan sadece
dört takımdan biriydi) ve takı-
mının Peru’yu 3-1 yendiği ilk
maçta bir de gole imza atmıştı.
Daha sonra 1934 ve 1938
Dünya Kupalarında da boy
gösteren ağabey Nicolae, böy-
lece Romanya’yı bu üç turnu-
vada da temsil eden beş
isimden biri hâline gelmişti.
Ştefan Kovacs’ın da futbola
merak salmasında elbette
ağabeyi önemli bir etkiye sa-
hipti. Ancak Ştefan, futbolcu-
luğa başladıktan sonra bir
türlü ağabeyinin çıkmış ol-
duğu seviyeleri göremeye-
cekti. Bırakın Dünya Kupa-
sı’nda oynamayı, tek bir kez
bilemillî takımda yer alamadı.
İkinci Dünya Savaşı’nın kaotik
ortamı içerisinde ve sadece 18
yaşındayken gittiği Belçika’da
yaklaşık üç sezon kadar, lige
yeni yükselmiş olan Olympi-
que Charleroi forması giymesi
sonrasında burada da çok bir iz
bırakamaması ülkesine geri
dönmesine yol açmış, fakat
Romanya’da da üst düzey bir
kulüpte oynama şansı elde
edememişti. Universtatea Cluj
takımıyla bir kez yaşamış ol-
duğu lig beşinciliği, kariyerinde
gördüğü en büyük başarıydı.
Ancak futbolda, futbolculuğu
döneminde etrafa hiçbir pa-
rıltı saçmazken teknik adam-
lığa geçmesiyle birlikte birden
yıldızlaşan isimlere dair bir-
çok hikâye vardır. İşte Ştefan
Kovacs’ın kaderinde de böyle
bir hikâyenin kahramanı ol-
mak vardı. 1953’te futbolculuk
yaşantısına nokta koyduğu
Universtatea Cluj’da aynı yıl
teknik direktörlüğe başlayan
Kovacs, yedi yıl boyunca gö-
rev yaptığı bu kulüpte iki lig
beşinciliği daha yaşayacaktı.
İlk bakışta önemli bir başarı
F
112
113
Ştefan Kovacs
Rinus Michels’in halefi
SAYGI DURUŞU
Onur Erdem
Ştefan Kovacs - Gavriil Kachalin - Ted Drake
Yirmi yıl önce Mayıs ayı adeta büyük teknik direktörlerin yaprak dökümü gibiydi.
Ajax’ta Rinus Michels’in halefi olma görevini başarıyla yerine getiren Ştefan Kovacs,
SSCB’yi Avrupa şampiyonluğuna taşıyan Gavriil Kachalin ve Chelsea’yi ilk kez büyükler
arasına sokan Ted Drake aynı ay içerisinde bu dünyaya veda etmişlerdi. TamSaha
olarak üç büyük ismin de anıları önünde saygıyla eğiliyoruz.
olarak gözükmese de bu, tarihi-
nin tek şampiyonluğunu 1933’te
yaşayıp ardından orta sıralara
mahkûm olmuş bir kulüpte ya-
pılmış iyi bir başlangıç olarak
kabul edilebilirdi.
Kovacs daha sonrasında 1962-67
yılları arasında Romanya Millî
Takımı’nda yardımcı teknik
adamlık görevinde bulundu.
Burada adını ülke futbol kamuo-
yuna daha iyi duyurması netice-
sindeyse 1967’ye gelindiğinde
Romanya’nın en büyük iki kulü-
bünden biri olan Steaua Bük-
reş’in yeni teknik patronu oldu.
Steaua’daki ilk sezonunda takı-
mının yedi yıllık şampiyonluk
hasretine son vermeyi başaran
Kovacs, sonraki üç sezonda ise
ligde zirvenin gerisinde kalsa da
en azından Romanya Kupası’nı
kucaklamayı bilecekti. Kulüp yö-
netimi de kendisindenmem-
nundu ve Bükreş’teki görevini
sürdürmesi muhtemeldi.
Ne var ki Amsterdam’dan gelen
beklenmedik bir teklif, Kovacs’ın
teknik adamlık kariyerini baştan
aşağıya değiştirecekti. Kendisin-
den, Ajax’ı Avrupa şampiyonlu-
ğuna taşımasının ardından Bar-
celona’nın yolunu tutan Rinus
Michels’in halefi olması isteni-
yordu. Kovacs bu teklifi kabul etti
etmesine ama bir anda yoğun
tartışmaların da odak noktası
hâline geldi. Kendisini ülkesi dı-
şında neredeyse kimse tanıma-
maktaydı ve Michels gibi bir is-
min ardından böylesine adı sanı
duyulmamış birisiyle anlaşılmış
olması, Ajax yönetiminin de hayli
eleştirilmesine yol açmıştı. Bir ri-
vayete göre yönetim, Michels
sonrası için 15 kişilik bir aday lis-
tesi çıkarmış ve en şöhretli olan-
dan ziyade en ekonomik olanı
tercih etmişti.
Neticede 1971-72 sezonuna Ajax,
Kovacs yönetiminde girdi ve çok
geçmeden de endişelerin ne
denli yersiz olduğunu ortaya ko-
yan bir performans sergilemeye
başladı. Kovacs, Michels’in oturt-
tuğu total futbol anlayışını aynen
muhafaza etmeyi tercih etmiş,
bir bakıma maceraya atılmamış-
tı. Öte yandan, katı disipliniyle ön
plana çıkan Michels’in aksine
futbolcularına çok daha fazla öz-
gürlük tanımasıyla da dikkat çe-
kiyordu. Bu ilk sezonda, Avrupa
şampiyonluğu unvanını koru-
mak için de mücadele eden Ajax,
Şampiyon Kulüpler Kupası’nda
Dynamo Dresden, Marsilya, Ar-
senal ve Benfica’yı saf dışı bıra-
karak geldiği finalde Inter’i
Cruyff’un golleriyle 2-0mağlup
ederek amacına ulaşıyordu. Üs-
telik Kovacs’ın öğrencileri bu-
nunla da yetinmeyecek ve lig
şampiyonluğuyla Hollanda Ku-
pası’nı da kazanarak sezonu üç-
lemeyi tamamlayarak kapata-
caktı.
1972-73 sezonunda da Ajax cep-
hesinde değişen bir şey olmadı.
Avrupa’da bu kez de Bayern
Münih ve Real Madrid gibi rakip-
leri devirerek finale gelen, burada
da Juventus’u tek golle geçen
Amsterdam ekibi, üst üste
üçüncü kez bu kupayı kazanarak
Real Madrid’den sonra böylesine
bir seri elde eden ilk takım olu-
yordu. Ayrıca Süper Kupa’da
Rangers’ı, Kıtalararası Kupa’da
da Independiente’yi deviren Ajax,
dünyanın en güçlü takımı oldu-
ğunu dosta düşmana kanıtlı-
yordu. Aynı sezon ligde de mutlu
sona ulaşan Ajax’ta Kovacs artık
herkesin takdirini kazanmıştı.
Hatta Romanya Devlet Başkanı
Nikolay Çavuşesku’nun Hollan-
da’ya yaptığı bir ziyaret esna-
sında Kraliçe Beatrix’in kendi-
sine “Bizden nasıl bir armağan
istersiniz, neticede siz bize Ko-
vacs’ı verdiniz, bizimde size bir
karşılık vermemiz gerekir” de-
diği bile vâki idi.
Gelgelelimbu görkemli birliktelik
kısa sürdü. Sezon sonunda
Ajax’ın artık doyumnoktasına
ulaştığını ve yıldız isimlerin de
