Temelleri 1921 Teşrin-î
Evvel’inde İstanbul’da atılan
Türkiye İdman Cemiyetleri
İttifakı resmen 31 Temmuz
1922 Pazartesi Şehzade-
başı’ndaki Letafet Apartma-
nı’nda teşekkül etti. İttifakın
kurulmasını müteakip diğer
şehirlerdemıntıkalar kuru-
larak teşkilâta bağlandı.
Mıntıkalar kurulmasını takip
eden süreçtemıntıka lig
maçları tertip edilmeye baş-
landı. Türkiye İdman Cemi-
yetleri İttifakı’nın Futbol
Heyet-i Müttehidesi (Futbol
Federasyonu) teşkilâta bağlı
bütünmıntıkaların tertiple-
diği ligler üzerinde umûmi ve
nihaî kararmerciî idi.
T.İ.C.İ kurulduktan sonra
Türkiye Futbol Heyet-i Müt-
tehidesi 20-21 Mayıs 1923
tarihinde FIFA’ya yapılan
muvakkat (geçici) kabulü
asil üyeliğe çevirdi ve daha
Cumhuriyet ilân edilmeden
26 Ekim 1923 tarihinde Ro-
manyaMillî Takımı ile ilk
millî müsabakayı icra etti.
Heyet-i Müttehide bundan
sonraMillî Takım’ı Paris
Olimpiyat Oyunları’na hazır-
lamakmaksadıyla İskoç an-
trenörWilliam (Billy) Hunter
ile anlaştı. Britanyalı teknik
adamaynı zamanda İstanbul
Ligi kulüplerinden Galatasa-
ray’ı da çalıştırıyordu.
Pek de başarılı geçmeyen
Paris’teki futbol turnuvası ve
meşhur Şimâl Turnesi son-
rası mıntıkalar arası umûmi
bir kongre ve kongre ile bir-
likte atletizm, güreş, futbol
ve bunun gibi branşlar için
ilk defa olmak üzere bir Tür-
kiye Birinciliği tertip edildi.
Bu ilk umûmi kongrenin
notları ile futbol birinciliği
müsabakalarını Hâkimiyet-i
Millîye idmanmuhabiri Azi-
zoğlu’nun kaleminden aşa-
ğıya naklediyorum. Kongre
notları Ayın Tarihi mecmûa-
sından alınmıştır:
“... Vatanın her bucağından
koşan on altı mıntıka id-
mancıları; 5 Eylül 340 (1924)
Cuma günü Başvekil İsmet
Paşa Hazretleri, Adliye Vekili
Necati, Maârif Vekili Vasıf,
Sıhhiye Vekili Refik Bey-
efendilerle, memleketimizin
erkân-ı askeriye ve ekâbir-i
memurini, süferâdan (elçi-
liklerden) bazılarının bulun-
dukları çadırın önünden bir
resm-i geçit yaptılar. Bu
resm-i geçit Türk centil-
menlerinin vakarını göste-
ren en hoş bir manzara oldu.
Sonra Ankara’da toplanmış
olanmıntıka sporcuları ara-
sında birincilikmüsabaka-
ları yapıldığı gibi, bilhassa
enmühimve kuvvetli mın-
tıkalar arasında seçmemü-
sabakaları ve atletik ayırma
(eleme) müsabakaları icrâ
edilmiştir.”
Kongrenin ilk günü Adliye
Vekili Necati Bey kongre ri-
yasetine namzet gösterildi
ve ittifakla reis seçildi. Taib
Servet Bey de reis-i sânî
(ikinci başkan) seçildi.
Kongre nizamnamesi için
bir encümen belirlendi.
Ayrıca bir evvel İstanbul’da
yapılan ilk kongrelerdeki
eski heyetin hesabı ve tet-
kiki için bir encümen daha
tesis edildi.
Türkiye İdman Cemiyetleri İttifa-
kı’nın ilk umûmi kongresine katı-
lan mıntıkaların gönderdikleri
murahhasların adetleri şu suret-
teydi:
Adana 3, Ankara 11, Eskişehir 4,
İstanbul 43, Bahriye 8, Canik 2,
Trabzon 1, Karesi 6, Antalya 4,
Edirne 11, İzmir 9, İzmit 5, Bursa 6,
Harbiye 12, Konya 6, atletizm 13,
güreş 6, futbol 12, bisiklet 6 ki;
cem’an 161 murahhas olduğu zik-
redildi (Toplamı 168 oluyor).
Kongrenin ikinci gününde Bisik-
let Heyet-i Müttehidesi’nin kon-
greye katılıp katılmayacağı
hususunda münakaşa oldu. Niha-
yetinde Bisiklet Federasyonu
a’zâlarının kongrede kalmasına
karar verildi. Yine bu celsede yu-
karıda sözü edilen iki encümene
dâhil olan a’zânın isimleri de
açıklandı:
Nizamname Encümeni A’zâları:
Esad Adil Bey (Karesi), Emin Ali
Bey (İstanbul), Muvaffak Bey (Bi-
siklet), Ahmed Fetgeri Bey
(Güreş), Ferit Bey (Eskişehir), Mü-
lazımNazif Efendi (Harbiye),
Emrah Lütfi Efendi (Bahriye),
Kenan Efendi (İzmir), Nuri Doğan
Efendi (Kocaeli), İbrahim Efendi
(Konya), İbrahim Turgut Bey (An-
kara), Hamdi Emin Bey (Futbol),
Tevfik Bey (Antalya), Nevzat
Efendi (Adana), Burhaneddin Bey
(Atletizm), Niyazi Efendi (Canik),
Ali Ulvi Bey (Bursa).
Mütalaat ve Hesabat Tetkiki En-
cümeni A’zâları Binbaşı Fuad Bey
(Harbiye), Nureddin Bey (Canik),
Süreyya Refet Bey (Konya),
Tevfik Bey (Antalya), Ferit Bey
(Ankara), Hafız Hilmi Efendi (Ko-
caeli), Danyal Bey (İzmir),
Faris Bey (Bahriye), Nafiz Bey
(Adana), Kadir Bey (Bursa), Feyzi
Bey (Eskişehir), Hasan Basri Bey
(Karesi), Ali Seyfi Bey (İstanbul).
Listelerde tanıdık isimler de var.
Örneğin Tüzük Encümeni liste-
sinde Ahmet Fetgeri Bey, Beşik-
taş Jimnastik Kulübü’nün kuru-
cusu ve Güreş Federasyonu Baş-
kanı. Ayrıca İbrahim Turgut Bey,
Ankara İdman Yurdu’nun ilk fut-
bolcularından ve Ankara Mıntı-
kası hakemlerinden...
Hamdi Emin Bey ise otuzlu sene-
lerde uzunca bir dönem federas-
yon başkanlığı yapmış olan
Hamdi Emin Çap’tır.
Burhanettin Bey ise Anadolu
Kulübü kurucularından ve Şeyh-
ül Muharririn Burhanettin Felek
Bey’dir.
İnceleme ve Hesaplar Tetkik En-
cümeni listesinde ise Altaylı meş-
hur futbolcu Danyal Bey ve
İstanbullu gazeteci ve terbiye-i
bedeniyye muallimi Ali Seyfi Bey
göze çarpıyor.
Kongrenin üçüncü gününde
Gazi Mustafa Kemâl Hazretleri ile
KâzımKarabekir Paşa Hazret-
leri’ne bir teşekkür telgrafı çekil-
mesi alkışlarla kabul edilirken,
İzmir’in kurtuluşu dolayısıyla
bütün sporcuların bir resm-i geçit
yapması ayrıca gece de fener
alayı düzenlenmesine karar ve-
rildi. Yine bu celsede spor ve sağ-
lık işlerinin birlikte incelenme-
sinin gereği vurgulanarak, kon-
gredeki doktor ve eski jimnastik
muallimlerinden bir sağlık ko-
misyonu kuruldu.
Kongreye riyaset eden
Adliye Vekili Necati Bey
Türkiye İdman
Cemiyetleri İttifakı
Reisi
Ali Sami Bey
Ankara’da yapılan ilk umûmi kongreye katılanmurahhaslar
Millet Bahçesi Sinema Binası önünde toplu halde (Eylül 1924, Ankara)
62
63
Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı’nın Kurulması
Türkiye İdman Cemiyetleri
İttifakı İlk Umûmi Kongresi
Mıntıkaların Delege Sayısı ve Encümenler
