bazılarında isemektepler vasıtası
ilemektep futbol ligleri teşekkül
etmiştir. Örneğin Bursa’damek-
tepler arasında futbol ligi 1912-13
sezonunda tertip edilmiş ve ligi
Dârülmuallimîn kazanmıştır.
İstanbul’da ise 1904 senesinde
başlayan lig, bir sezon Balkan
Harbi dolayısıyla yapılamamış, bir
sezon da İngilizlerin İttihad Spor
sahasını işgal etmelerinden dolayı
akîmkalmıştır. 1904-05 sezo-
nunda yapılan ilk ligi, aynı namlı
İngiliz Sefareti maiyet yatının
asker ve subaylarındanmürekkep
futbol takımı H.M.S. Imogene ka-
zanmıştır.
İzmir’de 1900’lerin hemen başında
tertip edildiğini tahmin ettiğimiz
lige İngiliz Bornova ve Smyrna ile
erken devirlerde teessüs eden
Rumve Ermeni kulüplerinin ka-
tıldığı bilinmektedir. Bununla be-
raber, malûmat edindiğimiz ilk
sezon 1908-09’da oynanmış ve
şimdi Atina’da bulunan RumPa-
nionios kulübü şampiyon olmuş-
tur. Sonraki senelerde yine bir
Rumkulübü olan Apollon’un üs-
tünlük sağladığı bilinen lig, istir-
dâdı (kurtuluş) müteakip,
1923-24 sezonunda Türklerin
eline geçmiştir.
Memleketin diğer şehirlerinde
Türk kulüplerinin iştirâk ettiği lig
müsabakaları meş’umUmûmi
Harp ve sonrasındaki mütareke
dolayısıyla ancak 1920’lerin ba-
şında tertip edilebilmiştir. Mesela
Ankara ve Trabzon’da bilinen ilk
futbol ligi 1921-22 sezonunda
başlarken, işgal altındaki Anadolu
vilayetlerinde mahalli futbol lig-
leri ancak işgalden kurtuluşlarını
müteakip tesis edilebilmiştir.
emleketimizde futbol ilk defa
on dokuzuncu asrın son çey-
reğinde İngiliz Levantenler ta-
rafından oynandı. İngilizler
Devlet-i Aliyye’nin hemen
bütün limanları ile bazı şehir-
lerindemukîm (yerleşik) ol-
makla birlikte, ekseriyetle
İmparatorluğun üç büyük li-
manında bulunuyorlardı. Bu üç
liman; Selânik, İzmir ve Pâyi-
taht İstanbul’da (her ne kadar
irâdenin istibdâdı olsa da) on
dokuzuncu asır ile yirmincinin
dönemecinde ilkmahalli ligler
teessüs etti.
İzmir’de, Selânik ve İstanbul’a
nazaran liglerin birkaç sene
evvel tesis edildiği bilinmekle
birlikte, şimdiki bilgiler dâhi-
linde kat’i bir tarih vermek
mümkün değildir. Mamafih İn-
giliz James La Fontaine’nin İs-
tanbul’dan önce İzmir’de
Smyrna Association Football
League’i (İzmir Futbol Ligi)
kurduğu Levantenlerle yapılan
röportaj ve hatıratlarda anlatıl-
maktadır.
Türkiye’de Levantenlerin fut-
boldaki hâkimiyeti Balkan
Harbi’ne kadar sürmüştür.
Bu tarihten sonra futbol mın-
tıka birliklerine (erken dönem
federasyonlar) Türkler ve
azınlıklar hâkimolmuşlardır.
İzmir’in ilk Türk kulüpleri Kar-
şıyaka ve Altaymevcut İzmir
Ligi’ne girmemişler (veya gire-
memişler) bu sebepten kendi
aralarında bir lig tesis etmiş-
lerdir. Selânik’te Rum, Musevi
ve İngiliz kulüplerinin bir lig
etrafında yarıştığı bilinmekte-
dir.
Erken devirde birçok vilayette
kulüp sayısının kâfi olmaması
sebebiyle ligler kurulamamış,
Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı’nın kurulmasının ardından 1924 yılında Türkiye Futbol
Birinciliği müsabakaları tertip edildi. Bumüsabakalara katılan kulüpler kendi şehirlerinde
tertip edilen liglerde şampiyon olmuşlar ve bu suretle Ankara’daki birincilikmüsabakalarına
katılmaya hak kazanmışlardı. Ankara İstiklal Sahası’ndaki finalde Bahriye’yi 3-0mağlup
eden Harbiye, Türkiye’nin ilk futbol birincisi olmuştu.
Memleketin ilk futbol birincisi
M
Ayaktopu Hikayeleri (5)
60
61
Mehmet Yüce
Memleket Futbol Tarihine Umûmi Bir Nazar
1924 senesinde tertip edilen ilk Türkiye Futbol Birinciliği’nde şampiyon olan Harbiye oyuncuları
kulübün a’zâları ile birlikte (İstiklâl Sahası, Ankara)
İzmir’in ilk kulüplerinden İngiliz Smyrna Kulübü (1906)
1905-06 İstanbul Ligi şampiyonu Kadıköy Futbol Kulübü. İstanbul
Ligi’ni tesis eden James La Fontaine ayakta soldan dördüncü.
