Basic HTML Version
29
28
düşmektedir.
Kazakistan d›ş›nda 30’dan fazla ülkede Kazak
Türkleri bulunmaktad›r. Kazakistan’daki 12 mil-
yon Kazak’a karş›l›k diğer ülkelerde 5 milyon Ka-
zak yaşad›ğ›n› söylersek, ülke d›ş›nda yaşayanla-
r›n büyük oran› da ortaya ç›kar. Kazak sözcüğü
ise “sert, özgür, yiğit” anlamlar›nda kullan›lmak-
tad›r.
Tarih
Çağdaş Kazaklar›n kökenleri 1400’lü y›llara ka-
dar gitmektedir. 1400’lü y›llarda çeşitli Türk ka-
vimlerinin bir araya gelmesiyle Orta Asya’da ye-
ni bir boy doğmuştur. 1400’lü y›llar öncesinde
Kazak topraklar› pek çok Türk devletinin kurul-
duğu geniş bozk›r alanlar›d›r. Kazak bozk›rlar›
dâhil Orta Asya’da milattan önce 5000-1200 y›l-
lar› aras›nda Afanesyova, Andrenova ve Karasuk
gibi kültürler yaşam›şt›r. Bu dönemden sonra Ka-
zak steplerinde kurulan medeniyetler şöyle s›ra-
lanabilir: Sakalar, Hiung-nu, Çi-çi yönetimindeki
Hiung-nular, Avarlar, Göktürk Kağanl›ğ›, Bat›
Göktürk ‹mparatorluğu, Hazarlar ve Bulgar Dö-
nemi, II. Göktürk Kağanl›ğ›, Türgiş Devleti, Kar-
luklar ve Kimekler, Karahanl› Devleti, Oğuz Yab-
gu, K›pçaklar, Büyük Selçuklu ‹mparatorluğu,
Harzemşahlar Devleti, Mo-
ğol Hâkimiyeti, Alt›n Orda
Devleti dönemleri.
Çağdaş Kazaklar›n doğuşu-
na gelince... Kazak Hanl›ğ›,
1465’ten 1847’ye kadar
K›rg›z bozk›rlar›ndaki Türk
kavimlerinin ortak ad› ol-
du. Kazak Hanl›ğ›, bugün-
kü Kazakistan topraklar›
üzerinde üç parçadan olu-
şuyordu; Büyük Cüz, Orta
Cüz, Küçük Cüz. Söz konu-
su cüzler 1771’den sonra
birbirinden bağ›ms›z hare-
ket etmeye başlad›. 1770
sonlar›nda Kazak cüzleri
güçlü Rus ‹mparatorluğu ve
Çin aras›ndaki mücadele
aras›nda kald›. 1847’de Kazak Han› olan Kenesa-
r› Han döneminde Ruslar, Kazak cüzleri üzerin-
deki egemenliklerini tam olarak sağlad›. 1863’te
tüm Orta Asya’da bir “Türkistan Genel Valiliği”
kuruldu ve bölge bölümlere ay›rd›. Bu dönemde
Ruslar, Kazak bölgesini, “Kazak K›rg›zlar› Hanl›-
ğ›” olarak adland›rd›. 1900’lerle birlikte pek çok
Rus, K›rg›z bozk›rlar›na yerleşmeye başlad›.
1906’da Orta Asya’y› Rusya’ya bağlayan demir-
yolu bitirildi. Açl›k ve politik sebeplerle 1912-
1917 y›llar› aras›nda Rus hükümetine karş› Orta
Asya’da ayaklanma başlad›. 1917’de Çarl›k Rus-
yas›’nda ihtilâl olmas› sebebiyle Orta Asya’da ba-
ğ›ms›z dönem yaşand›. 1917-1920 y›llar› aras›n-
da eski Kazak cüzleri bir araya gelerek bağ›ms›z
“Alaş Orda Devleti”ni kurdu. Hükümet Başkan›
Alikhan Bokeikhanov, başkenti Semey olan bu
devlet üç y›l yaşayabildi. 1920’den sonra Ruslar
egemenliği ele geçirdi ve bu tarihten sonra Sov-
yet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği dönemi başla-
d›.
1920’de Orta Asya’da Ruslar iki Sovyet Cumhu-
riyeti kurdu. Bugünkü Kazakistan’da ku-
rulan Cumhuriyete Ruslar
“K›rg›zistan Özerk SSC”
ad›n› verdi. 1925’te ise yan-
l›ş adland›r›ld›ğ› gerekçesiy-
le Rus yönetimi, K›rg›zistan
Özerk SSC ad›n›, “Kazakis-
tan Özerk SSC” olarak de-
ğiştirdi. ‹lk dönemler Oren-
burg şehri de Kazakistan’a
dâhildi ancak daha sonra
Ülke Ad›
Kazakistan
Cumhuriyeti
Yönetim Biçimi
Başkanl›k Tipi
Cumhuriyet
Başkent
Astana
Yüzölçümü
2 milyon 717 bin
300 km
Resmi Dil
Kazakça, Rusça
Nüfusu
17 milyon 948
bin kişi
Para Birimi
Tenge
Kişi Baş›na
Düşen Milli Gelir
14 bin 100 $
T
ürk tarihinin önemli devletlerinden Saka, Hun, Gök-
türk, K›pçak, Karahanl›, Alt›n Orda gibi devletlerin
merkez üssü, K›pçak, Oğuz, Karluk gibi Türk boylar›-
n›n da beşiği olan topraklarda kurulu Kazakistan Cumhuri-
yeti, Orta Asya’da yer alan bağ›ms›z bir devlet. Bat› Avru-
pa’n›n yüzölçümü kadar toprak genişliğiyle, dünyan›n en
büyük dokuzuncu ülkesi olan Kazakistan, Müslüman ülke-
lerin ve Türk devletlerinin yüzölçümü bak›m›ndan en büyü-
ğü, doğal kaynaklar bak›m›ndan da en zengini.
Kuzeyde Rusya, güneyde Türkmenistan, Özbekistan ve K›r-
g›zistan, doğuda Çin Halk Cumhuriyeti ile çevrili olan ülke-
nin ayr›ca Hazar Denizi ve Aral Gölü’ne k›y›s› bulunuyor.
Bağ›ms›zl›ğ›n kazan›lmas›na doğru 1989 y›l›nda 16 milyon
464 bin 464 kişi olan ülke nüfusu, 1999 y›l›na gelindiğinde
Slav ve Almanlar›n ülkeden göç etmeleriyle 14 milyon 900
bine kadar düşse de bugün 18 milyona yaklaşm›şt›r. Ülke
bugün nüfus bak›m›ndan dünyan›n 62. büyük ülkesi olmak-
la birlikte, kilometrekare baş›na ortalama sadece 6 insan
Kazakistan
Bunları
biliyor musunuz?
Kazakistan Cumhuriyeti, Orta Asya’da yer alan bağ›ms›z bir devlet. Bat› Avrupa’n›n yüzölçümüne
denk toprak genişliğiyle, dünyan›n en büyük dokuzuncu ülkesidir. Müslüman ülkelerin ve Türk
devletlerinin yüzölçümü bak›m›ndan en büyüğü, doğal kaynaklar bak›m›ndan da en zenginidir.
Türk tarihinin önemli devletlerinden Saka, Hun, Göktürk, K›pçak, Karahanl›, Alt›n Orda gibi
devletlerin merkez üssü, K›pçak, Oğuz, Karluk gibi Türk boylar›n›n da beşiğidir.
Büyük ve zengin kardeş
●
Kazakistan’da
futboldan çok buz
hokeyinin revaç
bulduğunu,
●
Geleneksel
yemeklerinin beş
parmak, içeceklerinin
k›m›z olduğunu,
●
Y›l›n ilk kar›
yağd›ğ›nda tatil ilân
edildiğini,
●
Yemeğe çayla başla-
n›p çorbayla bitirildiğini,
●
Baykonur Uzay
Üssü’nün bu ülkede
yer ald›ğ›n›
2