TamSaha
17
TamSaha
16
zaman fabrikadan ç›km›fl gibi olamaz.
Ayn› dersin iki ö¤retmeninden birisi bol
not verir, di¤eri s›f›rc›d›r. ‹nsan›n
oldu¤u yerde mutlaka görüfl farkl›l›klar›
olur. Ama bu görüfl farkl›l›klar› sadece
“sana göre-bana göre” diyebilece¤imiz
pozisyonlarda tolere edilebilir. Yoksa
herkesin ayn› flekilde gördü¤ü bir
pozisyonda hakemin farkl› bir karar
vermesi kabul edilemez.
Hakem kadrosu geniflleyecek
▼
O¤uz Sarvan MHK’s› göreve
geldi¤inde hakemlikteki en önemli
sorunu “tecrübe eksikli¤i” olarak
belirlemifl ve bu problemi çözmek için
de kadroyu daraltma formülünü
bulmufltu. Bu sayede hakemlerin maç
say›lar› Avrupa standartlar›na yaklaflt›.
Siz de ayn› yolu izleyecek misiniz? Yoksa,
“Bu kadar az say›da hakemle bu lig yönetilmez”
diye mi düflünüyorsunuz?
▲
Tabii ki o düflüncenin do¤rular› da yanl›fllar› da
var. Elbette tecrübe çok önemli ve bu tecrübe çok
say›da maç yönetmekle kazan›l›yor. Ancak
geçmiflten beri gelen, yani çok maç alm›fl
hakemler var; tecrübe konusunda bir sorunlar›
yok ama bak›yorsunuz hata yap›yorlar. Demek ki
sadece tecrübeyle, çok maç almakla hata
giderilmez. O zaman mental yorgunluk ortaya
ç›k›yor ve hatalar da art›yor. Biz elimizdeki hakem
kadrosunu güvenebilece¤imiz daha genifl bir
tabana yayaca¤›z. Bugün UEFA’n›n Elit
Kategori’de 25 hakemi var. ‹fl yar› finale, finale
geldi¤inde, içlerinden bir kaç tanesini seçiyor ama
tümünü fiampiyonlar Ligi maçlar›nda kullan›yor.
Bizde Üst Klasmanda 38 hakem var ama Süper Lig
20 hakemle dönüyor. Üstelik maç say›lar›na
bakt›¤›n›zda bu hakemlerin bir k›sm› 20 maç
yönetmifl, bir k›sm› 10 maçta kalm›fl. Demek ki
baz› hakemlere maç veremez duruma gelmiflsiniz.
Ben de diyorum ki, hakemlerin maç say›lar›nda
büyük kopukluklar olmamal›. Say›y› daralta
daralta 2-3 hakeme kalmaman›z lâz›m.
▼
Yani siz Üst Klasman’daki 38 hakemin
tamam›na m› görev vereceksiniz?
▲
Biz de hakemlerin bir k›sm›n› Bank Asya
Hakemi olarak kullanaca¤›z. Çünkü bu hakem
kadrosu bizim kadromuz de¤il. Biz kadromuzu
yapt›¤›m›z zaman hepsini kullanmaya çal›flaca¤›z.
Ama bu bir süreç meselesi. Biz geldik, birilerini
çizdik, oldu bitti diyemeyiz. Geçmiflte do¤ru olan
iflleri devam ettirmek düflüncesindeyiz. Aksayan
noktalarda ise bize göre do¤ru olanlar›
uygulayaca¤›z.
▼
Peki, maçlar› 20 de¤il de 38 hakeme
da¤›tt›¤›n›zda bir sezonda 22-23 maç tecrübesine
ulaflabilen hakem kalmayacak. Bu durum tecrübe
aç›s›ndan bir sorun oluflturmayacak m›?
▲
Önemli olan bir hakemin sezonda 22-23 maç
yönetmesi de¤il ki. Önemli olan hakemin do¤ru
ve adaletli görev yapmas›n› sa¤lamak. 3-5 kiflinin
20 maç›n üzerine ç›kmas› ve alt tarafta kadronun
daralmas› m› do¤ru, yoksa çok say›da hakemin
16-17 maç ortalamas› etraf›nda buluflmas› ve
seçeneklerin artmas› m›? Bence do¤ru olan ikinci
fl›kt›r.
▼
Geçmiflte hakemlere ceza uygulamas› vard›.
Kötü yönettikleri maçlar›n ard›ndan
dinlendirilirlerdi. Asl›nda hakemlere
sordu¤unuzda bu sistemden çok hoflland›klar› da
söylenemez. Son dönemde ise bu ceza
uygulamas›yla pek karfl›laflmad›k. Hakemler hata
yapsalar da üst üste maç almay› sürdürdü.
Sizce bu uygulamalar›n hangisi do¤ru?
▲
Asl›nda geçen dönemde de ceza uygulamas›
vard›. Ancak gözlemcilerden gelen puanlar, bu
uygulamay› geçersiz k›ld›. Herkesin hata yapt›¤›n›
ve dinlendirilece¤ini zannetti¤i hakemler,
gözlemcilerden gelen yüksek puanlar sayesinde
ceza almad›. Yeni dönemde gözlemcilerle de
görüflece¤im ve do¤ru görev yapmalar›na f›rsat
tan›yaca¤›m. Yapamayan gider, yapanlar gelir.
▼
Hakemleri bask› alt›nda tutan ortam›n bir
aya¤›n› da medya oluflturuyor. Medya ile iliflkileri
nas›l yürüteceksiniz?
▲
Medya bir güçtür ve özgür bir güçtür. Onlara
zorla bir fley yapt›rman›z da mümkün de¤il.
Ama medeni iliflkilerle diyaloglar kurarak, aç›k
oynayarak, yapt›klar›m›z› anlatarak ve varsa hakl›
elefltirilerini alarak bir iletiflim yürütmeye
çal›flaca¤›z. Ben inan›yorum ki bu yöntemi
uygulad›ktan sonra geçmiflte “A, B, C, D” diyenler
art›k sadece “A” diyecek. Medyadaki
yorumcular›n hepsi benim arkadafllar›m.
Gerekirse hepsiyle tek tek oturur konuflurum.
Önemli anlarda ç›k›p kamuoyuna bilgi vermek
gerekti¤inde yine medyayla iliflki kurar›m.
Yöneticisi, oyuncusu, yorumcusu hakeme
vurdu¤unda yine ç›k›p onlar› savunurum. Çünkü
hakemin buna ihtiyac› var. Birileri hakem ad›na
bir fleyler söyleyecek. Geçmiflte dernek baflkan›
olarak bunu yapmaya çal›fl›yordum. Ama flimdi
dernek paramparça. Derne¤i de toparlamaya
çal›fl›yoruz. Bu toparlanma süreci tamamlanana
kadar da hakemlerin ad›na elefltirilere biz gö¤üs
gerece¤iz.
▼
Bazen insanlar kural› yanl›fl bilmekten dolay› da
hakemleri haks›z bir flekilde elefltirebiliyor.
Bu konuda yapabilece¤iniz bir fleyler var m›?
▲
Dedi¤iniz gibi öyle anlar oluyor ki, hakem
arkadafl›m›z hakl› ama bu hakl›l›¤›n› anlatam›yor.
Medyada da hakemin aleyhine bir kamuoyu
olufluyor. Böyle durumlarda görsel verilerle
birlikte, uluslararas› maçlardan da örneklerle
do¤rular› kamuoyuna anlat›r›z.
▼
Yeni dönemde hakemler konuflacak m›?
▲
Siz konuflmazsan›z hakem konuflmak zorunda
kal›r. Siz onun ad›na konuflursan›z buna ihtiyaç
kalmaz. Zaten ne FIFA’da ne de UEFA’da hakemin
konuflmas› diye bir fley var. Hakemler maçla ilgili
bir yorum getiremez. Çünkü bu durum
spekülasyonlara yol açar. Ama hakem de
eziliyorsa, onun hakk›n› birileri savunmal›.
▼
Hakemlerin e¤itiminde Uilenberg, Larsen ve
Sharp önemli rol oynuyor. Bu e¤itim
sistemi sizin döneminizde de
sürecek mi?
▲
TFF, UEFA ile yap›lan anlaflmalar
çerçevesinde konvansiyona girdi ve
e¤itimler de UEFA’n›n e¤iticileri
taraf›ndan götürülmekte. UEFA, son
y›llarda elindeki elit hakemlerin
performans›n›n düfltü¤ünü ve farkl›
kararlar verdiklerini gözlemledi.
fiimdi hem hakemlerin performans›n›
yükseltmek hem de hakem
kararlar›nda bir standart sa¤lamak
amac›yla her ülkede ayn› e¤itimi
uygulamaya koydular. Türkiye de
konvansiyona girdi¤i için UEFA’n›n
görevlendirdi¤i sayd›¤›n›z isimler
hakemlerimize e¤itim veriyor. Biz de
ayn› biçimde devam edece¤iz. Hatta
ben UEFA ile daha ileri düzeyde
çal›flmalara girmekle ilgili Say›n
fienes Erzik’le görüflmeler yapt›m.
Sa¤ olsun o da çok s›cak bakt›¤›n›
söyledi. Biz, fienes Bey ve UEFA,
Türk hakemli¤ini farkl› boyutlara
getirmek için çal›flmalar yapaca¤›z.
▼
Hakem kamplar› devam edecek mi?
▲
Hakem kamplar›n›n sürekli olmas›,
hakemleri ve aile yap›lar›n› olumsuz
etkiliyor. Ama öyle maçlar vard›r ki,
kamp zorunlu hale gelebilir.
Bak›n bu konuda bir örnek vereyim.
1986’da bir Galatasaray-Befliktafl
maç› var. Ligin bitmesine 1 hafta
kalm›fl. Befliktafl averajla önde,
Galatasaray nama¤lup ikinci.
Yani o maç› kazanan flampiyon
olacak. Galatasaray 13 y›ld›r
flampiyon olamam›fl. Bu maç bana
tevdi edildi. Arkadafllar›mdan
telefonlar gelmeye bafllad›, flakayla
kar›fl›k bir sürü lâf... ‹nsan ister
istemez etkileniyor. Bir hakem yüzde
5 etki alt›nda kalabilir, birisi yüzde
50 kalabilir. Bu insan›n yap›s›na göre
de¤iflir. Bunun üzerine yard›mc›
hakem arkadafllar› arad›m ve “Ben flu
saatte ‹nönü Stad›’n›n önündeyim,
çantalar›n›z› haz›rlay›n, efllerinize
söyleyin, Pazar akflam›na kadar
yokuz” dedim. Orada bulufltuk ve
Sapanca’ya gidip kampa girdik.
Maç gününe kadar orada kald›k.
Stada geldi¤imizde yer yerinden
oynuyordu ama biz çok rahatt›k.
Müsabaka 1-1 bitti ve benimle ilgili
en küçük bir olumsuzluk yaflanmad›.
Ben bu olay› bizzat yaflad›m. Bu tip
maçlardan önce hakemi rahatlatacak
bir ortam haz›rlan›r. Ama her hafta
kampa al›rsan›z, gidip gelmekten,
ailelerini ve ifllerini düflünmekten bu
defa fayda yerine zarar verirsiniz.
Konuyu masaya yat›raca¤›z ve
kamp›n ne zaman yap›l›rsa faydal›
olaca¤›na karar verece¤iz. Bir baflka
konu da 6 hakem uygulamas› ve
bunu da Baflkanla görüflece¤im.
Bizde de pilot olarak bafllanmas›n›
faydal› görüyorum. Önemli maçlarda
bunu denemek lâz›m. Çünkü
hakemin ve yard›mc› hakemin saha
içindeki yerleri gere¤i
göremeyecekleri pozisyonlar var.
Beflinci ve alt›nc› hakemleri
kullan›rsak bu sorunu giderebiliriz.
Elbette her maçta 6 hakem
kullanman›n ekonomik yükü var ama
önemli maçlarda bu uygulamay›
yapabiliriz.
▼
Profesyonel hakemli¤e nas›l
bak›yorsunuz?
▲
Benim kanaatimce futbolda
profesyonel hakemlik olmaz.
Bugün dünyada profesyonel
hakemlik uygulamas› sadece
NBA’de var. ‹ngiltere, ‹spanya,
Fransa, Almanya, ‹talya
dünyan›n en geliflmifl futbol ülkeleri
ama hiçbirinde tam profesyonel
hakemlik uygulamas› yok.
Bu liglerde dünyan›n paras› dönüyor,
o halde neden profesyonel hakemlik
yok? Demek ki art›lar›n›n yan›nda
eksileri de var. Evet, biz de
profesyonel hakemli¤in hukuki
altyap›s›n› haz›rlamaya bafllayaca¤›z
ama benim kiflisel görüflüm yar›
profesyonellik.
▼
Hakemlerin kazançlar›na
bak›ld›¤›nda flu andaki sistem zaten
bir tür yar› profesyonellik de¤il mi?
▲
Hay›r, benim söyledi¤im o
anlamda de¤il. Yar› profesyonellikten
kast›m flu; Pazartesi, Sal›, Çarflamba
günlerini hakeme b›rakacaks›n›z,
kalan dört günü ise sizin olacak.
Tabii bunu devlet memuru
pozisyonundaki hakemler yapamaz.
Ancak özel sektörde çal›flanlar
ya da iflleri kendisine ait olanlar
bu sisteme kat›labilir.
Bu pozisyondaki hakemler yar›
profesyonelli¤e geçebilir ve onlarla
y›ll›k sözleflmeler yap›labilir.
fiartlar› uymayanlar ise bugünkü
statüde devam eder.
Ancak bu fikirlerin
çok yo¤un bir
biçimde tart›fl›lmas›
gerekiyor.
Bataklık dediğim olay da bu.
Gözlemciler çok daha kendini
veren, çok daha iyi irdeleyen,
daha objektif olabilen bir ekip
haline gelirse, notları ve
eleştirileri de yönetenlere doğru
fikir verir. Aksi takdirde yanlış
adamlar yükselir, yanlış
adamlar düşer.
Gözlemcinin hakemle ilgili
notunun bizim kanaatimizle ilgisi
yoksa, tıpkı UEFA’nın bu sene
getireceği yeni uygulama gibi,
“Sen bu notu bir daha düşün”
diyeceğiz. Gözlemci eğer,
“Benim görüşüm yine aynı”
derse, “Arkadaş sen biraz
dinlen. Senin yerine başkasının
gelmesi lâzım” diyeceğiz.
Önemli olan bir hakemin
sezonda 22-23 maç yönetmesi
değil, hakemin doğru ve adaletli
görev yapmasını sağlamak.
3-5 kişinin 20 maçın üzerine
çıkması ve alt tarafta kadronun
daralması mı doğru, yoksa çok
sayıda hakemin 16-17 maç
ortalamasında buluşması ve
seçeneklerin artması mı? Bence
doğru olan ikinci şık.
Geçen dönemde de ceza
uygulaması vardı. Ancak
gözlemcilerden gelen puanlar,
bu uygulamayı geçersiz kıldı.
Herkesin hata yaptığını ve
dinlendirileceğini zannettiği
hakemler, gözlemcilerden gelen
yüksek puanlar sayesinde ceza
almadı.
Medya özgür bir güçtür. Onlara
zorla bir şey yaptırmanız da
mümkün değil. Ama medeni
ilişkilerle diyaloglar kurarak,
açık oynayarak, yaptıklarımızı
anlatarak ve varsa haklı
eleştirilerini alarak bir iletişim
yürütmeye çalışacağız. Gerekirse
hepsiyle tek tek oturur
konuşurum.
Önemli anlarda çıkıp
kamuoyuna bilgi vermek
gerektiğinde medyayla ilişki
kurarım. Yöneticisi, oyuncusu,
yorumcusu hakeme vurduğunda
çıkıp onları savunurum. Çünkü
hakemin buna ihtiyacı var.
Birileri hakem adına bir şeyler
söyleyecek.
Türkiye de konvansiyona
girdiği için UEFA’nın
görevlendirdiği isimler
hakemlerimize eğitim
veriyor. UEFA ile daha
ileri düzeyde çalışmalara
girmekle ilgili Sayın
Şenes Erzik’le görüşmeler
yaptım. Biz, Şenes Bey ve
UEFA, Türk hakemliğini
farklı boyutlara getirmek
için çalışmalar yapacağız.
Öyle maçlar vardır ki,
öncesinde kamp yapmak
zorunlu hale gelebilir.
Bu tip maçlardan önce
hakemi rahatlatacak bir
ortam hazırlanır. Ama
hakemleri her hafta
kampa alırsanız, gidip
gelmekten, ailelerini ve
işlerini düşünmekten bu
defa fayda yerine zarar
verirsiniz.
6 hakem uygulamasının
pilot olarak başlamasını
faydalı görüyorum.
Önemli maçlarda bunu
denemek lâzım. Çünkü
hakemin ve yardımcı
hakemin saha içindeki
yerleri gereği
göremeyecekleri
pozisyonlar var.
Beşinci ve altıncı
hakemleri kullanırsak
bu sorunu giderebiliriz.
B
unu söyleyenler demek ki beni takip etmemifl.
Çünkü bilemiyorlar. 1992 senesinde
Galatasaray-Fenerbahçe TSYD Kupas› finalini 20 dakika
yönetip hakemli¤e veda etmifltim. O günün MHK’s›na
da “Düdü¤ümü üzerinde eme¤im olan Ahmet Çakar’a
vermek isterim. Eme¤im olan insan›n da bir yerlere
gelece¤ine inan›yorum” demifltim. Sa¤ olsunlar MHK
üyeleri de beni k›rmam›flt›. Veda maç›ma FIFA ve UEFA
Hakem Komitesi üyelerini de davet etmifltim, onlar da
tribündeydi. Neticede o gün hakemli¤i b›rakt›m. fiimdi
burada daha önce hiçbir yerde söz etmedi¤im bir olay›
anlatay›m. Hakemlik yapt›¤›m dönemde milletvekili
olmufltum. ‹talya’da da Rosario Lo Bello parlamenter
olarak maç yöneten tek hakemdi. Ben de kendi
kendime, “Hem FIFA hem UEFA hem de Türkiye Ligi
organizasyonlar›nda birer maç yöneterek Lo Bello’nun
rekorunu egale edece¤im” dedim. Gerçekten de
Arnavutluk-‹spanya, Ferençvarofl-Levski ve
Befliktafl-Adana Demirspor maçlar›n› yöneterek bu
hedefime ulaflt›m ve hakemli¤i b›rakt›m. 1993’te de
UEFA beni gözlemcili¤e ald›. Belediye Baflkan› oldum,
milletvekili oldum ama 1993’ten bu yana 18 y›ld›r
non-stop UEFA maçlar›na görevli gittim. Son üç y›lda
da Türkiye Futbol Federasyonu’nda mentörlük
yap›yorum, genç hakemler yetifltiriyorum. Bunlardan
birisi Özgür Yankaya. Bir noktada ald›k ve bugün Süper
Lig maçlar›na verilebilecek bir noktaya getirdik. Keza
UEFA’n›n Mükemmel Hakemlik Kursu’na kat›lan bir
Mete Kalkavan var. Mentörlük görevim sayesinde bütün
Türkiye’yi dolaflt›m, hakem dernekleriyle, hakemlerle,
gözlemcilerle sürekli birlikte oldum. K›sacas› kimseden
uzak kalmad›m.
Lo Bello’nun rekorunu egale ettim!
Kamuoyu Yusuf Namoğlu’nun MHK Başkanlığı üzerinde “kimlik ve kişilik”
tartışmaları yapmıyor. Ama “Uzun zamandır hakem camiasından uzak”
gibi bir eleştiri de alttan alta duyuluyor. Aslında başlangıçta hakemlikten
sonraki görevlerinizden söz ederken bu soruya biraz cevap verdiniz ama
yine de eklemek istediğiniz bir şeyler olabilir...