TamSaha
55
TamSaha
54
Uyan›fl stadyumlarda bafllad›
Uyan›fl stadyumlarda bafllad›
Tunus ve Mısır’da başlayıp diğer Arap ülkelerine yayılan devrim
hareketi, halkın kendine gelmesini sağladı. Ne ilginçtir ki futbolla
uyutulmaya çalışılan Arap halkının uyandığı yer yine
stadyumlardı…
Mustafa
Taha
Arap Bahar›
K
abul etmek gerekiyor ki,
futbol ile iktidarlar aras›nda
dolayl› ya da do¤rudan bir
iliflki söz konusu oluyor, olabiliyor.
Tarih boyunca kitleleri peflinden
sürükleyebilmesinden dolay›
iktidarlar ve özellikle de
demokrasiyi bir kenara b›rakan
devlet baflkanlar›, varl›klar›n›
sürdürebilmek için futbolu
kullanmaktan çekinmedi. T›pk›
M›s›r ve Tunus’ta oldu¤u
gibi...
26 yafl›ndaki Tunuslu
üniversite mezunu seyyar
sat›c› Muhammed
Buazizi, 17 Aral›k
2010’da kendisine
yap›lan haks›zl›¤› protesto
etmek için bedenini
yakt›¤›nda Arap
ülkelerinde bir devrime
yol açaca¤›n› kendisi de
bilmiyordu. Her ne kadar
Buazizi, bafllatt›¤› devrimi
göremese de 17 Aral›k
2010’dan beri ço¤u Arap
ülkesindeki yönetimler
eskiden oldu¤u kadar rahat de¤il.
Baz›lar›nda devlet baflkanlar›n›n
uzun süren saltanatlar› sona
ererken, baz›lar› ise hâlâ halk›n›
hiçe say›p, onlarla savaflma yolunu
denemekte.
Kitlelerin afyonu futbol
Afrika ve Arap dünyas›n›n önde
gelen ülkelerinden biri olan M›s›r,
Hüsnü Mübarek’in 1981’den beri
devam eden iktidar›nda halk›n
futbolla meflgul edildi¤i ülkelerden
biriydi. Yüksek enflasyon, kronik
iflsizlik sorunu ve düflük maafllar
M›s›rl›lar›n her dönem en büyük
problemleri aras›nda yer al›yordu.
Bu sorunlar›n gündeme gelmesinin
önüne geçen en önemli unsur ise
futboldu. Gerek M›s›r Millî Tak›m›,
gerekse ülkenin önde gelen
Kahireli iki futbol kulübü El Ahli ve
Zamalek’in saha içerisinde elde
etti¤i baflar›lar ekonomik
s›k›nt›lar›n bir nebze unutulmas›n›
sa¤l›yor, iktidar› memnun
ediyordu. Bu durum sadece M›s›r
için geçerli de¤ildi. Bir baflka
Kuzey Afrika ülkesi Tunus’ta da
benzer bir durum yaflan›yordu.
1987’den beri iktidarda olan
Zeynel Abidin’in ülkesinde kifli
bafl›na gelir 7 bin dolar civar›nda
olmas›na ra¤men, halk iflsiz ve
yoksulluktan k›r›l›yordu.
Bu durumun göz ard› edilmesinde
ise futbol kullan›lmaya çal›fl›ld›.
Ülkenin önde gelen futbol
kulüplerinden, Club Etoile
du Sahel’in bas›n sözcüsü
Muhammed Shihib Ben
Hammouda, “Politikac›lar
futbola do¤rudan
müdahale bulunuyordu”
derken, 1992 ile 2005
y›llar› aras›nda 100 defa
M›s›r Millî Tak›m kalesini
koruyan Nadir El Sayid de
Ben Hammouda’nin
yapt›¤› tespite paralel
görüfller belirtiyordu: “Biz,
M›s›r’da futbol oynamaya
bafllad›¤›m›zdan beri
(1992-2005) politikac›lar
halk› futbolla meflgul
etmeye çal›flt›. Özgürlük, ev ya da
afl ile de¤il...”
Futbolun politik ve etnik yönünün
öne ç›kt›¤› ülkelerden bir di¤eri de
Ürdün. Futbol denince Ürdün’de
akla ilk Amman derbisi gelir.
Amman derbisinin saha içindeki
önemi kadar saha d›fl›ndaki etnik
ve politik unsurlar› da ön
plandad›r. Ürdün’de yaflayan
Filistinlilerin destekledi¤i Wahdat
ile Ürdünlülerin destekledi¤i
Faisali’nin oynad›¤› maçlar›n
öncesinde ve sonras›nda olay
ç›kmamas› mucize. Geçen y›l›n
Aral›k ay›nda oynanan derbi
maç›nda, tribünlerde ç›kan olaylar
nedeniyle 250 kifli yaralanm›flt›.
Teknik direktör atayan
devlet baflkan›!
Hem Zeynel Abidin Bin Ali hem
de Hüsnü Mübarek’in futbol
üzerindeki etkisi özellikle millî
tak›mda belirgin rol oynad›.
Mübarek’in o¤lu Alaa, millî
tak›m›n elde
etti¤i bütün
baflar›lar›n
ard›ndan
soyunma
odas›nda
ve fleref
tribününde
boy gösterdi.
Bin Ali ise
millî tak›m›n teknik direktör
tercihlerinde söz sahibi oldu.
Gösterilerin gittikçe alevlendi¤i
Ocak ay›nda Tunus Teknik
Direktörlü¤ü’ne Bin Ali’nin iste¤i
ile Faouzi Benzarti getirildi.
M›s›r’da devletin futbola
müdahalesi iki ülkeyi birbirine
düflürecek kadar etkili olabiliyordu.
2010 Dünya Kupas› Eleme Grubu
son maç›n›n ard›ndan Cezayir ile
yaflanan süreç, iki ülke aras›ndaki
ticari ve politik iliflkileri bozacak
seviyeye gelmiflti. Bu sürecin en
büyük sorumlusu ise halk›
galeyana getiren M›s›rl›
politikac›larla devlet yanl›s›
bas›nd›. Cezayirli futbolcular
Kahire’deki maç öncesinde ve
sonras›nda sald›r›ya u¤rarken,
M›s›r halk›n›n Kahire sokaklar›na
dökülmesi politikac›lar›n futbola
nas›l müdahale edebilece¤i ve
toplumu etkileyebilece¤ine iyi bir
örnekti. Yaflanan olaylar›n
ard›ndan ise elde edilen, bir hiçti.
M›s›r Millî Tak›m›’n›n 1991’den
beri süren Dünya Kupas›’na
kat›lma özlemi devam etti.
Di¤er yandan, 2006, 2008 ve 2010
y›llar›nda arka arkaya kazan›lan
Afrika Uluslar Kupas›
flampiyonlu¤u da halk›n futbola
olan ifltah›n›n bir flekilde
doyurulmas›yd›. Buna, El Ahli’nin
son 10 y›ldaki dört Afrika
fiampiyonlar Ligi flampiyonlu¤u da
eklenince, sorunlar›n, baflar›lar›n
gölgesinde kald›¤› bir ülke ortaya
ç›kt›.
Stadyumlarda filizlendi
Arap ülkelerinde halk›n kendini
ifade edebilece¤i iki ortam söz
konusu; camiler ve stadyumlar.
Tunus’ta da M›s›r’da da sokaklarda
bafllad›¤› ifade edilen devrimin
ç›k›fl noktas› asl›nda stadyumlard›.
Tunus’un Club Africain kulübü
üyelerinden Hadji Abdullah,
“Halk kendini sokaklarda ifade
edemiyordu. Ancak stadyumlarda
kendilerini özgürce dile
getirebiliyorlard›. Çünkü
stadyumlarda kendilerini
koruyabiliyorlard›. Binlerce kifliye
karfl› polis müdahale edemiyordu”
aç›klamas›na en güzel örnek, Ocak
ay›n›n bafl›nda oynanan, ülkenin
en önemli iki tak›m› Espérance ile
Etoile Sahel aras›ndaki
karfl›laflmada Espérance
taraftarlar›n›n stadyumda att›klar›
sloganlar ve polisle çat›flmalar›yd›.
Tunus’ta futbolseverler
stadyumlarda “Yasemin
Devrimi”ne destek verirken,
M›s›r’da da ülkenin birbirlerine
düflman iki taraftar grubu El Ahli
ve Zamalekliler ülke tarihinde ilk
kez omuz omuza vererek devrimin
en önemli simgesi Tahrir
Meydan›’nda halk›n toplanmas›n›
teflvik etti. El Ahli’nin 2007 y›l›nda
kurulan taraftar grubu “Ultras
Ahlavi” ile Zamalek’in “Beyaz
fiövalyeler Ultras” taraftar grubu,
herhangi bir politik gruptan daha
fazla elini tafl›n alt›n› sokmaktan
çekinmedi. Beyaz fiövalyeler
Ultras’›n üyelerinden biri olan
Badullah, protestolar›n organize
edilmesine yard›mc› olduklar›n›
söylerken, M›s›r için do¤ru olan
fleyi desteklediklerinin alt›n›
çiziyor. 15 bin Ultras üyesinin
gösterilere kat›ld›¤›n› söyleyen
Abdullah, ç›kan olaylarda üç
taraftar›n da hayat›n› kaybetti¤ini
vurguluyor.
Peki ya flimdi?
Hüsnü Mübarek halk› kontrol
alt›nda tutmak için en çok
güvendikleri yol olan futbolun bile
yetersiz kald›¤›n›
anlad›¤›nda, M›s›r
Futbol Federasyonu
belirsiz bir süreli¤ine
ligleri tatil etmek
zorunda kald›¤›n›
aç›klad›.
Bu, stadyumlarda
kendisini ifade eden
halk›n art›k kontrol
d›fl›na ç›kt›¤›n›n
göstergesiydi M›s›r
oligarflisi için.
Hükümet ile futbol
kulüpleri aras›ndaki
karmafl›k ba¤›n da
sonuna gelinmiflti.
M›s›r ordusunun,
M›s›r polisinin,
içiflleri, petrol
bakanl›klar›n›n birinci
ve ikinci ligde
kulüplerinin
bulunmas›na karfl›
liglerin ertelenmesinin
önüne geçilememiflti.
Futbolla uyutulan halk
sonunda istedi¤ini
elde etmifl ve Hüsnü
Mübarek devlet
baflkanl›¤› görevini
b›rakm›flt›.
Söz konusu yeni
siyasal yap› futbolu da
etkileyecekti. M›s›rl›lar, her fleyden
daha fazla önemsedikleri millî
tak›m›n baflar›lar›n›n kendilerini
kand›rmak için sistemin
içerisindeki önemli bir ö¤e
oldu¤unu anlam›flt›. Millî tak›m›n,
Güney Afrika ile berabere kalarak
tarihinde ilk kez Afrika Uluslar
Kupas›’na kat›lamamas›n›n
ard›ndan çok say›da M›s›rl›,
internet üzerindeki forumlarda
bundan bir y›l öncesine kadar
görmeyi düflünemeyece¤iniz
fikirler beyan etti. MazenAdel
rumuzlu bir kullan›c›, “‹lk kez
kaybetti¤imiz için üzülmedim.
Geçmiflte sadece futbolla
sevinebiliyorduk. Ama art›k
sevinmek için farkl› alternatiflere
sahibiz” derken, bir baflka M›s›rl›
da, “Kaybeden bu millî tak›m,
Hüsnü Mübarek’in destekledi¤i
millî tak›md›” fleklinde görüflünü
belirtiyordu. Bu durumun bir
sonucu olarak da üç Afrika Uluslar
Kupas› flampiyonlu¤unda tak›m›n
bafl›nda bulunan Hasan Shehata
görevinden sessiz sedas›z
ayr›l›yordu.
M›s›r’›n dokunulmazlar› aras›nda
yer alan futbolcular için devrimle
birlikte yeni bir dönem bafllad›.
Futbol Federasyonu öncelikli
olarak millî tak›m teknik
kadrosunun maafl›nda indirime
gitti. Benzer bir süreç kulüplerde
de yaflanacak.
Kulüpler
iktidardan ald›klar›
mâli destekle
bozuk finansal
yap›lar›n›
gizlerken,
futbolculara ayda
120 bin dolar
ödeyebiliyorlard›.
M›s›r Birinci
Ligi’nde yer alan
kulüplerin
futbolcular›na
senelik olarak ödedikleri maafl
120 bin ile 130 bin dolar aras›nda
de¤ifliyor. M›s›r’da halk›n ayl›k
ortalama kazanc› ise bin ile 2 bin
dolar aras›nda. Futbol
federasyonunun ücretlerde yapt›¤›
indirimin bir benzerini kulüpler de
yapmak durumunda. Ülkenin en
büyük iki kulübünden biri olan
Zamalek’in bu sezonki sportif
baflar›s›na karfl›n kayyum
taraf›ndan yönetilmesi ve borç
içerisinde bulunmas›, ‹smailiye’nin
befl ayd›r futbolcular›n›n
alacaklar›n› ödeyememesi, di¤er
kulüpleri de benzer bir gelece¤in
bekledi¤i yönünde ilk iflaretler.
Saha d›fl›nda oldu¤u gibi saha
içerisinde de ifller de¤ifliyor.
Mübarek döneminde El Ahli ve
Zamalek d›fl›ndaki kulüpler, iki
Kahire kulübünün federasyon ve
hakemler taraf›ndan korundu¤unu
s›k s›k gündeme getirirdi.
Hatta El Ahli ya da Zamalek ile
oynanan önemli maçlarda
yurtd›fl›ndan hakem getiriliyordu.
Devrimin ard›ndan ligin yeniden
bafllamas›yla bu durumun tersine
döndü¤ü görüldü. El Ahli ve
Zamalek hakem kararlar›ndan
flikâyet eden kulüpler haline geldi.
Zamalek’in MCDR ile oynad›¤› ve
3-1 kaybetti¤i maç›n hakemi
Yasser Mahmud hakk›nda,
karfl›laflman›n üzerinden bir hafta
geçmesinin ard›ndan önce M›s›r
Futbol Federasyonu soruflturma
açt›, ard›ndan ise hakem Mahmud
kariyerine son verdi¤ini aç›klad›.
Yasser Mahmud’un hakemli¤i
b›rakmas›n›n nedeni, Zamalek’in
bir golünü ofsayt nedeniyle
vermemesi ve bir penalt›s›n› da es
geçmesiydi.
Tribünler daha agresif
Elbette taraftarlar aç›s›ndan da yeni
bir dönem bafllad› devrimin
ard›ndan. Art›k stadyumlarda çok
daha agresif M›s›rl› futbolseverler
görmek mümkün. Zamelek’in
Tunus’tan Club Africain ile
oynad›¤› Afrika fiampiyonlar Ligi
eleme maç›n›n uzatma anlar›nda
ofsayt nedeniyle verilmeyen golün
ard›ndan taraftarlar›n sahaya
inmesi nedeniyle karfl›laflma
tamamlanamad›. M›s›rl›
futbolseverler de zamanla devrimin
etkisinden ç›kabilecek mi, bunu
zaman gösterecek.
Tunuslu futbolseverler için hem
devrim hem de devrimin ard›ndan
yaflananlar daha yumuflak bir süreç
içerisinde gerçeklefliyor. Nisan
ay›nda tekrar bafllayan lig
maçlar›na taraftar al›nmasa da,
yeni dönem, Tunus Millî
Tak›m›’n›n Afrika Uluslar Kupas›
eleme grubu maçlar›ndaki iddias›n›
sürdürmesiyle devam ediyor.
Bunun uzun dönemdeki etkilerini
görmek için, kat›lma flans›n› elde
ederlerse 2012 y›l›n›n Ocak ay›n›,
yani Afrika Uluslar Kupas›’n›
beklemek gerekecek.
Tunuslu
üniversite
mezunu seyyar
sat›c›
Muhammed
Buazizi, u¤rad›¤›
haks›zl›¤›
protesto etmek
için bedenini
yakt›¤›nda Arap
ülkelerinde bir
devrime yol
açaca¤›n›
bilmiyordu.
Mübarek’in
futbolla yak›ndan
ilgilenen o¤lu
Alaa.
1992 ile 2005 y›llar› aras›nda 100 defa M›s›r
Millî Tak›m kalesini koruyan Nadir El Sayid
Tahrir Meydan›’ndaki gösterilerde...
Zamalek’in “Beyaz fiövalyeler Ultras” grubu M›s›r’daki
halk ayaklanmas›n›n ateflleyici unsurlar›ndan birisiydi.